Бадтарин ҳалол

чаро азҳампошии хонаводаҳо дар Тоҷикистон рӯ ба афзоиш дорад?

Каюмарси Ато

Азҳампошии хонаводаҳои аксаран ҷавон дар Тоҷикистон замоне рӯйи забонҳо омад ва омори расмии он ҳам афзоиш ёфт, ки давлати ин кишвар қонуни танзими расму оинро тасвиб намуд ва тибқи он дар баробари никоҳи шаръӣ никоҳи қонуниро ҳатмӣ донист. Тибқи муқаррароти ин қонун никоҳи шаръӣ ё мусулмонӣ бидуни дарёфти санади расмии ақди никоҳ аз мақомоти сабти ҳолатҳои шаҳрвандӣ мамнӯъ аст.

Аммо то қабули ин қонун дар охирҳои соли 2007 бисёре аз издивоҷҳо дар Тоҷикистон танҳо бо никоҳи шаръӣ ва бидуни номнависи расмӣ сурат мегирифт. Ва иҷрои муқаррароти нав боис шудааст, ки шумораи сабти никоҳи расмӣ афзоиш пайдо кунад ва ҳам маълумоти воқеъӣ дар бораи азҳампошии оилаҳо рӯйи об барояд.

Қобилҷон Боев, мудири шӯъбаи фатвои Шӯрои уламои Маркази исломии Тоҷикистон, мегӯяд, дини ислом ба шиддат азҳампошии хонаводаҳоро маҳкум мекунад. Аммо ба гуфтаи ӯ, азҳампошии хонаводаҳо метавонад дар ҳолатҳои истисноӣ ва тибқи фармудаи шариати ислом анҷом шавад.

“Дар сурате, ки дар оила сӯйи тафоҳумҳо рӯ мезананд ва байни зану шавҳар носозгорӣ ба миён меояд, шариат иҷоза додааст, ки онҳо аз ҳамдигар ҷудо шаванд”, – афзуд ӯ.

Никоҳ – нисфи имон

Ин дар ҳолест, ки аз дидгоҳи дини ислом, ташкили хонавода маҳбубтарин ва азизтарин ниҳоди башарӣ назди Худованд эълом шудааст. Паёмбари ислом ҳам фармудаанд, ки “назди Худованд чизе маҳбубтар ва азизтар аз издивоҷ ва ташкили хонавода бунён нашудааст”.

Cайидюнуси Истаравшанӣ, донишманди тоҷик, ки дар Эрон ба сар мебарад, дар сӯҳбат ба мо гуфт, ки “дарҳои осмон ҳангоми бурузи чаҳор падида кушода мешавад, ки ду маврид аз онҳо марбут ба хонавода аст… Вақте ақди издивоҷ баргузор мешавад ва ҳангоме ки фарзанд ба чеҳраи волидайни худ нигоҳ мекунад”.

Ҳатто дар ҳадисе, паёмбари ислом издивоҷ ва ташкили хонаводаро барои марду зан нисфи имон дониста фармудаанд: “Ҳар кӣ издивоҷ намояд, нисфи имонашро комил карда, дар нисфи боқӣ, бояд аз Худованд битарсад”.

“Бо таваҷҷўҳ ба ин нукта, дигар маълум аст, ки ислом роҷеъ ба азҳампошии хонавода чӣ мавзее дошта бошад. Рӯшан аст, ки ислом шадидан бо падидаи барҳам задани як чунин конун ва ниҳоде мухолиф аст. Паёмбар талоқро, ки василаи азҳампошии хонавода ба шумор меравад, накӯҳиш карда мефармоянд: «Издивоҷ кунед ва талоқ надиҳед, зеро Арши илоҳӣ аз вуқӯи талоқ ба ларза медарояд”, – афзуд Сайидюнуси Истаравшанӣ.

Талоқ: Бадтарин ҳалол

Аммо чаро аз талоқ барои азҳампошии хонаводаҳо истифода мекунанд? Ва талоқ барои азҳампошии хонавода дар кадом ҳолат зарур аст?

Сайидюнуси Истаравшанӣ мегӯяд, Худованд талоқро танҳо дар ночорӣ машрӯъ донистааст. Вай мегӯяд, агар чорае пайдо нашавад барои ба ҳам омадан ва зиндагии якҷоя доштани зану шавҳар, яъне дигар умеде барои оштию созгорӣ миёни зану шавҳар вуҷуд надошт, танҳо дар ин сурат шариат иҷоза медиҳад, ки мард бо додани талоқ аз зани хеш ҷудо гардад.

Вай афзуд, “ислом мушаввиқи ҳифзи конуни хонавода аст ва шадидан бо азҳампошии он мухолиф, бинобар ин фақат дар вақти зарурат ва ночорӣ, талоқро машрӯъ донистааст. Паёмбар мефармоянд: “Бадтарин ва нафратангезтарин кори ҳалол назди Худованд, талоқ аст”.

Ба ҳамин ҷиҳат, шариати муқаддаси ислом, барои он ки зиндагии заношӯӣ зуд напошад, ба маҳзи ин ки марде аз ҳамсараш нохурсанд бошад, роҳи талоқро нишон намедиҳад, балки ўро ба бурдборӣ ва шикебоӣ даъват мекунад. Қуръон роҳи пешгирӣ аз ҷудоии зану шавҳарро ба беҳтарин тариқи амалӣ нишон додааст: “Ва агар аз ҷудоӣ миёни он ду (зану шавҳар) бим доред, пас доваре аз хонаводаи он (шавҳар) ва доваре аз хонаводаи он (зан) таъйин кунед. Агар сари созгорӣ доранд, Худо миёни он ду созгорӣ хоҳад дод…”

Қобилҷон Боев, мудири шӯъбаи фатвои Шӯрои уламои маркази исломӣ низ ба ин назар аст. Вай мегӯяд, Худованд дар баробари ин ки никоҳро барои пайвандии ду нафар амр кардааст, талоқро ҳам барои ҷудоии онҳо пешниҳод кардааст. Вале ҷаноби Боев мегӯяд, пеш аз он ки талоқ гуфта шавад ва зану шавҳар аз ҳам ҷудо шаванд, бояд андеша кунанд, бояд мӯҳлате барои онҳо дода шавад, то бубинанд, ки дигарбора бо ҳам буда метавонанд ё на.

Гурез аз мушкил?

Дар ҳамин ҳол Марям Давлатова, фаъоли ҳуқуқи зан дар Тоҷикистон ва сардабири маҷаллаи “Равзана”, мегӯяд, истифода аз вожаи талоқ барои азҳампошии хонаводаҳои ҷавон дар ҳолест, ки аксари онҳо никоҳи расмӣ надоранд. Ба гуфтаи вай, ин хонаводаҳо, ки сабти номи расмии никоҳ надоранд, бо як талоқ аз занҳои худ раҳо мешаванд ва зану фарзанди худро бе пуштибон ва бе хонаву дар мегузоранд.

“Вақте ки оиладор мешаванд, дар бисёр маврид аз кайди давлатӣ намегузаранд. Ин дар бисёр маврид боиси осон вайрон шудани оила мегардад. Зеро вақте шавҳар талоқ гуфт, ҳарду ҷониб гумон мекунанд, ки бо ҳамин тамом, дигар чорае нест”, – мегӯяд Марям Давлатова.

Ҷалолиддин Маҳмуд, таҳлилгари умури мазҳаӣ дар Душанбе, ҳам мегӯяд, имрӯз дар Тоҷикистон аз вожаи талоқ сӯйииситифода мекунанд. Дар ҳоле ки ба гуфтаи ӯ, аксари онҳое, ки ин вожаро ба забон меоранд, аз пайомади он огоҳ нестанд ва фикр мекунанд, ки талоқ мисли як шӯхӣ аст ва мешавад бо он ҳамсари худро тарсонид ва ё ӯро ба ин васила аз роҳаш баргардонид.

Вай афзуд, “талоқ аз ҷумлаи ҳалолҳое аст, ки иҷрои онро Худованд мақбул намедонад. Дар Тоҷикистон, ки мардум аз ин аҳком огоҳӣ надоранд, гумон мекунанд, ки ин чизи хеле содда аст. Аз ин рӯ заруру нозарур аз ин калима истифода мекунанд. Якбора ду талоқ ё се талоқ кардан тибқи ҳадис гуноҳ аст”.

Талоқи мобилӣ 

Ахиран Кумитаи занон ва оилаи назди раёсатҷумҳурии Тоҷикистон ҳамчунин гуфтааст, ки талоқ тавассути телефонҳои мобил аз сӯи муҳоҷирони тоҷик афзоиш ёфтааст. Масъулини ин кумита мегӯянд, аксари ин муҳоҷирон, ки мехоҳанд дар Русия шаҳрвандии ин кишварро ба даст оран два соҳиби ҷои кори хуб гарданд, аз занҳои худ раҳо мешаванд, ки ба азҳампошии хонаводаҳо оварда мерасоанд.

Ба саволи мо дар ин бора ки оё тавасути телефони мобилӣ баёни талоқ қабул мешавад ё не, Қобилҷон Боев, мудири шӯъбаи фатвои Шӯрои уламо чунин гуфт: “Тавассути телефон ҳам талоқ мешавад, агар садои ӯро шуниданд”.

Аммо баробари ба забон овардани талоқ мушкили хонаводаҳо аксаран ҳалли худро пайдо намекунанд. Қобилҷон Боев, мудири шӯъбаи фатво дар Шӯрои уламои маркази исломии Тоҷикистон, мегӯяд, ба шӯъбаи онҳо даҳҳо тан занони аз шавҳаронашон талоқшуда шикоят мекунанд. Вай мегӯяд, аксари ин шикоятҳо дар бораи тақсими одилонаи мерос ва фарзандон аст. Ҳамчунин, ба гуфтаи ӯ аксари онҳое ки талоқ додаанд баъд аз пушаймон шудан ба назди онҳо меоянд ва машварат мепурсанд.

Роҳи ҳал кадом аст?

Ҷалолуддини Маҳмуд, таҳлилгари масоили динӣ, мегӯяд, раванди аз ҳад афзуни азҳампошии хонаводаҳо барои ҷомеаи мусулмони Тоҷикистон пайомадҳои хуше ба дунбол надорад. Вай мегӯяд, бояд сари ин мавзӯъ мақомот ва диндорон андеша кунанд ва барои ҷилавгирӣ аз ин рухдод барномаи огоҳонидани сокинон аз ҳукмҳои шариатро рӯйи даст гиранд.

Аммо Марям Давлатова, фаъоли ҳуқуқи зан дар Тоҷикистон, мегӯяд, бояд занҳое, ки бидуни баҳонае талоқ гирифтаанд, шавҳарони худро ба додгоҳҳо кашонанд, то онҳо ё ҷарима супоранд, ё ба ҷавобгарӣ кашида шаванд. Ба назари ӯ, чунин бархӯрдҳо барои онҳое, ки мехоҳанд ба осонӣ ва он ҳам бо баёни вожаи талоқ аз хонаводаҳои худ раҳо шаванд, намунаи ибрат гардад.

Манбаъ: http://kayoumars.blogspot.com/