Сад бор агар тавба шикасти боз ой
Худованди меҳрубон барои бозгашти ин гурӯҳ аз бандагони худ, ки тавбаи худро мешикананд дарро ҳамчунон боз гузоштааст.
Бозо бозо ҳар ончи ҳасти бозо
Гар кофиру габру бутпарастӣ бозо
Ин даргаҳи мо даргаҳи навмедӣ нест
Сад бор агар тавба шикасти бозо
Дар тӯли зиндагии инсонҳо имкони лағзишҳо ва хатоҳо вуҷуд дорад, ва агар дарҳои бозгашт ва тавба баста шавад, сабаби дилсардӣ ва нокомии одамӣ шуда ва ӯро аз паймудани роҳи камол боз медорад; Аз ин рӯ дар мактаби инсонсози Ислом дареро бо номи «тавба» боз кардаанд то тамоми олудагони ба гуноҳ барои ҷуброни гузашта ва ислоҳи нафси хеш ба он дари «раҳмат» рӯй оваранд.
Маркаби тавба, аҷоиб маркабест
Бар фалак тозад ба як лаҳза зи паст
Дар ин бора, Имом Саҷҷод алайҳиссалом дар муноҷоти тоибин ба сурати латифе ин нуктаро баён мекунад: «Худойи ман! ту касе ҳастӣ, ки ба рӯи бандагонат даре ба сӯи бахшиш кушодаи ва онро тавба номидӣ, ва фармудаи: Ба сӯи Худованд бозгардед ва тавбаи холис кунед! ки ин дари раҳмат боз аст, узри касоне, ки аз он ғофил шаванд, чист?!»[1]
Аммо баъзе аз мавориде, ки тазаккури он барои азизони ҷуяндаи саодат ва растагор муфид аст:
1 – Муҷоласат ва ҳамнишинӣ бо дӯстон ва афроди шоиста ва солеҳ.
2 –Дӯрӣ кардан аз афроди ношоист, ва касоне, ки барои парвардигор ҳариме қоил намешванд.
3 –Иштирок кардан дар маҳфилҳои мазҳабӣ ва маънавӣ, то ҷое, ки бар рӯҳияи маънавиатон биафзояд.
4 – Истифода аз мавъизаҳои ахлоқии бузургони дин, бахусус оятҳои нуронӣ ва ҳаётбахши Қуръони Карим ва суханони роҳгушои имомони маъсум алайҳимуссалом.
5 – Фикр кардан дар бораи уқубати якояки гуноҳон ва сахтии рӯзи ҷазо.
6 – Тааммул дар зиндагии касоне, ки бе тавба ва дасти холӣ аз ин дунё кӯч карда ва хешро аз раҳмати восиаи илоҳӣ маҳрум карданд; Чун замони тавба ҳамин дунёст на дунёи дигар!
7 – Маъюс шудан аз раҳмати Парвардигор, ки навмедӣ аз раҳмати илоҳӣ бузургтарин гуноҳ ба шумор омадааст.
Дар поён бад нест ба сӯроғи яке аз гунаҳкороне, ки чиҳил сол ба думболи маъсияти Парвардигор рафта; Вале ба хотири як тавбаи воқеӣ, борони раҳмати илоҳӣ бар сари ҷамъият боридан гирифт, ошно шавем то бубинем Худой мо чигуна парвардгоре аст?!
Дар даврони ҳазрати Мӯсо алайҳиассалом дар банӣ Исроил қаҳтии шадиде пайдо омад. Муъминин барои талаби борон ҳафтод мартаба даст ба дуо бардоштанд, аммо дуояшон ба иҷобат нарсид. Шабе Мӯсабни Имрон ба кӯҳи Тур рафт ва баъд аз муноҷот ва гиряи зиёд арз кард: Парвардигоро! агар мақом ва манзилати ман назди ту беарзиш шуда, аз ту мехоҳам ба мақоми паёмбаре, ки ваъда доди дар охируззамон мабъус кунӣ, борони раҳмататро бар мо нозил фармо!
Хитоб омад: Эй Мӯсо! мақом ва манзалати ту назди мо беарзиш нашуда, вале дар миёни шумо шахсе аст, ки муддати чиҳил сол ошкоро маъсияти маро мекунад, агар ӯро аз миёни худ берун кунед, ман борони раҳматамро бар шумо нозил мекунам.
Мӯсо алайҳиссалом дар миёни Банӣ Исроил фарёд баровард: Эй бандае, ки чиҳил сол маъсияти парвардигор мекунӣ, аз миёни мо берун бирав, то Худованд борони раҳматашро бар мо нозил кунад. Он марди гунаҳкор нидои ҳазрат алайҳ ассаломро шунид, фаҳмид ӯ монеи нузули раҳмати илоҳӣ аст, бо худ гуфт чӣ кунам? Агар бимонам Худованд борон намефиристд, ва агар аз миёни онҳо берун биравам, маро мешиносанд ва обрӯям меравад.
Гӯфт: Худовандо! медонам, ки аз рӯи ҷаҳлу нодонӣ маъсияти туро кардам, ҳол ба даргоҳи бо азаматат омадаам, дар ҳоле, ки аз гузаштаи хеш пушаймонам, тавбаамро қабул кун ва раҳмататро аз ҷамоат манъ накун.
Ҳанӯз суханаш тамом нашуда буд, ки абре зоҳир шуд ва борони зиёде борид. Ҳазрати Мӯсо алайҳиссалом гӯфт: Ту борони раҳмат бар мо нозил кардӣ дар ҳоле, ки касе аз миёни мо нарафт, хитоб расид: Эй Мӯсо! ҳамон касе, ки барои ӯ раҳматамро аз шумо қатъ кардам, ҳол ба воситаи ӯ раҳматамро фурӯ фиристодам. Гуфт: Худовандо! он бандаатро ба ман нишон бидеҳ, хитоб омад: Ман ӯро дар ҳоле, ки гуноҳ мекард расво накардам, ҳол, ки тавба кардааст обуруяшро барам?
На ман танҳо ба эҳсонат рaҳинам
Натанҳо ман бар он раҳмат қаринам
Ки олам ғарқи эҳсони ту бошад
[1]. Муноҷотҳои понздаҳгонаи Имом Саҷҷод алайҳиссалом, муноҷоти аввал, Маҷлисӣ, Биҳоруланвор, ҷ.94, с.142.