Шакҳое, ки ишқро нобуд мекунад

Шак ва тардид дар равобити отифӣ, бадтарин навъи беэътимодӣ аст. Одамҳое, ки роҳаттар эътимод мекунанд шодтар, дӯст доштанитар, содиқтар ва бо ахлоқтар аз дигарон ҳастанд.

Яке аз усули муҳим дар шаклгирии равобит, боварӣ аст. Эътимод ба ин маъност, ки фард ба суханҳое, ки тарафи муқобилаш мезанад, корҳое, ки мекунад, итминон дошта бошад ва қабул кунад ӯ мутобиқи ончи мегӯяд, ҳаст ва қасди фиреб ва пинҳонкорӣ надорад. Вақте бо ин дидгоҳ ба масъалаи эътимод нигоҳ кунем, мефаҳмем, ки эътимод ҳиси ду тарафа аст, ки аз ӯҳдаи як нафар барнамеояд ва ҳар ду нафар дар эҷоди он нақши асосӣ доранд. Аз онҳо, ки эътимод боиси иттиҳоди завҷайн мешавад, садоқат ва рӯростӣ дар афкору гуфтор ва аъмоли фарде, ки дар садади эътимодсозӣ аст, бояд намоён бошад. Аммо савол инҷост, ки муҳимтарин омил дар эҷоди эътимод чист ва чаро бархе афрод ба сахтӣ ба атрофиён эътимод мекунанд? Посух ба ин саволҳо аз забони мутахассисон бихонед.

Доктор Муҳаммадӣ равонпизишк, узви кумитаи равондармонӣ (дабири бахши хонаводадармонӣ) ва кумитаи расонаи анҷумани равонпзшкони Эрон

Муҳимтарин омил дар эҷоди эътимод чист?

Аз назари илмӣ, яке аз пояҳои ишқ, тааҳҳуд аст. Тааҳҳуд дар ишқ яъне то замоне, ки бо ту ҳастам, коре намекунам ва ҳарфе намезанам, ки ба ту зарба ва осеб бизанам. Қадимитарҳо бар ин бовар буданд, ки аз нӯги сар то по садоқат бояд бошад ҷуз дар нӯги забон, ки бояд ҳикмат бошад. Шояд ҳам ба пуштивонаи ҳамин ҷумла аст, ки гоҳе вақтҳо баён накардани баъзе масоил ба салоҳ аст. Агарчи наметавон нақши хонаводаро дар эътимоди байни ду тараф нодида гирифт вале вежагиҳои шахсиятии афрод бештарин таъсирро дар эҷоди эътимод доранд. Чигунагии шурӯи робита, мизони шинохти афрод аз якдигар ва алоқамандии онҳо ба ҳам ва ҳамчунин андозаи таҳсилот дар эҷоди эътимод таъсиргузоранд. Албатта аз назари таҳсилот ин масъала аз ду ҷиҳат қобили баррасӣ аст; Маъмулан касоне, ки таҳсилоти камтаре доранд ва ҷузъи табақоти поёнтари иҷтимоъ ҳастанд, ба далели поибандӣ ба усули ахлоқӣ ва мазҳабӣ, эътимоди бештаре ба ҳам доранд. Афроди таҳсилкарда низ бо таваҷҷуҳ ба шинохте, ки нисбат ба масъалаи издивоҷ доранд ва ба чигунагии робита аҳамият медиҳанд, мумкин аст талоши бештаре барои ҷалби эътимод бикунанд.

Чигуна занҷири эътимод пора мешавад?!

Далоили бисёр зиёде барои бадгумонӣ дар робитаи монанди эътиёд ва мушкилоти молӣ, пинҳонкорӣ дар хсуси масоили шуғлӣ, хонаводагӣ ва нагуфтани баъзе масоил вуҷуд дорад ва танҳо ба хиёнат маҳдуд намешавад. Мумкин аст эътимоди яке аз тарафайн ба дигарӣ ба хотири пинҳонкориҳои ҳамсар дар бораи кумаки молие ба хонаводааш карда кам шавад. Дар воқеъ навъҳои мутафовите аз нобоварӣ ва бадгумонӣ вуҷуд дорад, ки метавонад зиндагии завҷҳоро аз ҳам бипошад. Агар дар як робита бадқавлӣ, бевафоӣ ба аҳд ва дурӯғ дида шавад, бадгумонӣ байни ду тараф иттифоқ меафтад. Вақте ҳам шак ва тардид бошад, ба сурати мустақим ё ғайримустақим, дар рафтор ва гуфтори фард намоён мешавад ва асароти вайронгаре дар равобит ба ҷо мегузорд.

Шаку тардид чӣ таъсире бар равобити отифӣ дорад?

Шаку тардид дар равобити отифӣ, бадтарин навъ беэътимодӣ аст ва мутаассифона ин рӯзҳо ба василаи телефонҳо, имайл, ва…ғ зиёд дида мешавад. Гоҳе ин шак ва беэътимодӣ ба хотири иштибоҳе аст, ки қаблан яке аз тарафайн муртакиби он шудааст. Дар ин шароит агар фард ба думболи ҷалби дубораи эътимод бошад, бояд ин фурсат ба ӯ дода шавад то ба тадриҷ зербинои эътимоди аз байн рафтаро маҳкамтар бино кунад. Албатта бояд дар ин роҳ сабур буд.

Аммо дар баъзе маворид бе инки зан ё мард муртакиби хатое шуда бошанд, фақат кофӣ аст, ки ҳамсаре ҷавоби телефонро надиҳад ва ӯ тамоюл ба тасаввури бадтарин сенария дар он мавқеият кунад, ки дар ҳоли хиёнат ба ӯст. Тасаввуре, ки мисли хӯра ба ҷони робитаи отифии завҷайн меафтад. Дар чунин шароите набояд аз ин масъала ғофил буд, ки мумкин яке аз тарафайн, дорои вежагиҳои шахсиятие бошад, ки натавонад эътимоди тарафи муқобилро ҷалб ё ҳифзи эътимод кунад. Дар ин маворид вуҷуди ихтилолоти шахсиятӣ ба хусус шахсияти васвосӣ ва намоишӣ ё заъфҳои фардӣ бештар метавонад матраҳ бошад.

Яке аз усули муҳим дар шаклгирии равобит, эътимод аст‎

Кадом шахсиятҳо беэътимоданд!

Шахсияти бадбин: Шахсияти (Paranoid personality) бадбин нисбат ба ҳама беэътимод ва дучори шаккокият аст. Ин ихтилоли шахсиятӣ бештар дар мардон шоеъ аст. Ба ҳамин далел бархе аз мардон наметавонанд ба ҳамсарашон боварӣ кунанд. Дар муроҷиакунандагон ба матаб ё дармонгоҳ ба вуҷуди талоше, ки барои дармони ин афрод сурат мегирад, вақте мушаххас мешавад дучори шахсияти бадбин аст, танҳо ба воситаи дармон мушкил бартараф намешавад чун дар ҳар мавзӯе, ки эътимодро ба даст биоварӣ, ба мавзӯи дигаре мерасад.

Шахсияти зидди иҷтмоӣ: вазъияти равоне аст, ки дар он фард ҳеҷ аҳамияте ба дуруст ва ғалат намедиҳад ва эҳсосот ва ҳуқуқи дигаронро нодида мегирад. Дурӯғ ҷузъи вежагиҳои шахсиятии онҳост. Ҳеҷ эҳсоси гуноҳ ё пушаймоние дар баробари хиёнате, ки мекунанд ё сабаби аз байн рафтани эътимоди тарафи муқобилашон мешаванд, надоранд. Ингуна беморон тақрибан ҳеҷвақт худашон ба думболи дармон нестанд.

Шахсияти марзӣ: Мубталоён ба ин ихтилолоти шахсиятӣ барои ҷалби таваҷҷуҳ, ҷуброни эътимод банафси поини худ, дида шудан ва аз танҳоӣ даромадан, мумкин аст даст ба корҳое бизананд, ки мунҷар ба хадшадор шудани эътимод шавад. Бо ин ҳол бар хилофи афроди мубтало ба шахсияти зидди иҷтимоӣ, хоҳони дармон ҳастанд ва мехоҳанд эътимоди тарафи муқобилро ба даст биоваранд ва қабул доранд, ки мушкиле дар навъи рафторҳояшон аст.

Шахсияти намоишӣ: Ба дунболи ҷалби таваҷҷуҳи дигарон ва худнамоӣ ҳастанд ва дар мавқеиятҳое, ки конуни таваҷҷуҳ нест, эҳсоси нороҳатӣ мекунанд. Ин афрод низ ҳамонанди шахсияти марзӣ, бо рафторҳояшон ба ҳиси эътимоди тарафи муқобил латма мезананд. Бо ин ҳол ба дунболи дармон ҳастанд ва аксаран унвон мекунанд бо онки тарафи муқобил талоши зиёде барои ҷалби эътимод мекунад вале онҳо наметавонанд онро бипазиранд.

Шахсияти васвосӣ: Ин афрод ҳама чизро тамом ва камол мехоҳад ва ҳеҷ чизи ноқисеро намепазиранд. Тамоюл ба камолгароӣ боис мешавад, ки масалан онҳо интизор дошта бошанд эътимод ба беҳтарин навъи мумкин ва онтавр, ки онҳо мехоҳанд шакл бигирад. Дар воқеъ сатҳи интизори онҳо фаротар аз воқеият аст.

Шахсияти вобаста: Шахсиятҳои вобаста дар ҳадди ифротӣ ба дигарон вобастаанд. Бо онки борҳо дар зиндагии заношуӣ, ба ҳисси эътимодашон латма хӯрда ва зери савол рафта аммо боз ҳам ба иллати вежагии шахсиятии вобастае, ки доранд, дилашон намехоҳад воқеиятро бипазиранд. Онҳо аз тарси аз даст додани шарики зиндагӣ ҳамаи тавҳин ва таҳқирҳоро пазируфта ва дар ниҳоят дар як робитаи бе эътимод боқӣ мемонанд.

Бояд сӯҳбат кунем

Яке аз муҳимтарин роҳҳои эҷоди эътимод байни тарафайн ихтисоси замони бештаре ба сӯҳбат дар мавриди шакҳо ва тардидҳост. Мавзӯе, ки мутаассифона аслан ба он аҳамият дода намешавад ва талоше дар ҷиҳати эътимодсозӣ сурат намегирад. Духтарон ва писарон дар давраи ошноӣ, худи  воқеиашон нестанд. Ҳамин шинохт онҳо аз якдигарро дучор ашкол мекунад. Дарҳоле, ки аз ҳамон ибтидо бояд дар бораи масоиле, ки ба онҳо ҳассос ҳастанд, бо ҳам ҳарф бизананд ва агар ҳассосиятҳо дар ҳадди ихтилол аст, қабл аз издивоҷ аз пайи дармон бошанд.