Роҳкорҳои тиллоӣ барои контроли асабоният ва хашми кӯдак

 Хашм яке аз эҳсосоти табиии инсон аст, ки ҳамаи афрод ин навъ эҳсосро дар зиндагии худ таҷриба мекунанд, аммо ончи бисёр муҳим аст, контрол ва маҳори хашм аст.

 Хашмгин шудан барои кӯдакон илова бар осебҳои равонӣ метавонад бар саломати ҷисмонии ӯ низ асар дошта бошад, бинобарин кӯдакон бояд аз ибтидоитарин мароҳили тарбиятияшон техникҳои муфид барои контроли хашмро биёмӯзанд, то битавонанд ба мавқеъ хашми худро контрол намоянд.

 Шумо ба унвони волидайн метавонед ба онҳо омӯзиш диҳед, ки чигуна дар чунин шароите худашонро контрол кунанд ва иҷоза надиҳед, ки ин хашм ва асабоният дар онҳо беш аз ҳад шадид шавад. То интиҳои ин батлаб моро ҳамроҳӣ кунед, то бо техникҳои контрол кардани хашми кӯдакон ошно шавед.

 Рафтори пархошгарона бахше аз мароҳили рушди кӯдакон навпост, дар ин синну солҳои кӯдак дар сухан гуфтан пешрафт карда ва майли шадид ба истиқлол дорад, аммо тавоноии комили контроли эҳсосоти худ аз ҷумла хашмро надорад ва дар мавқеият ҳое монанди хастагӣ, нокомӣ, ноумедӣ, ҳатто гуруснагӣ ва ташнагӣ ё ҳар эҳсоси мубҳами дигаре, аксуламали физикӣ ва нофармонӣ нишон медиҳад.

 Ҳамчунин кӯдакон наметавонанд дарки дурусте аз муҳити атрофи худ дошта бошанд ва бо доштани эҳсосоти қавӣ василаи кофӣ барои ибрози ноумедиро надорад ва ба ҳамин иллат дучори асабонияти шадид мешавад ва ба дигарон ҳамла карда бо танҳо василаи дифоияш ба яъне кутак задан ба кӯдаки дигар осеб мерасонад.

 Ҷудоии волидайн, беморӣ, марг, таваллуди хоҳар ё бародар, тағйири манзил сабаб мешавад, ки кӯдак эҳсос кунад мавриди озору азият воқеъ шуда, бинобарин ӯ дучори асабоният ва пархошгарӣ мешавад.

 Оё кӯдаки шумо мудом хашмгин мешавад?

 Фарёд задан, ҷангидан ва зарба задан метавонад аз алоими асабонияти кӯдакон бошад, ки аслан барои онҳо хуб нест ва боис мешавад, ки эҳсосоти шадидеро дар даруни худ эҳсос кунанд. Шумо ба унвони волидайн бо омӯзиш техникҳое, ки дар идома овардаем, метавонед ба ӯ биёмӯзед, ки чигуна дар чунин шароите худашонро контрол кунанд.

 Роҳкорҳои муфиди шумо барои контроли хашми кӯдак

1.     Ба худатон мусаллат бошед

 Дар вақти асабонияти фарзандатон, ором бошед, зеро оромиши шумо ба ором кардани ӯ кумак мекунад ва ӯ аз шумо меомӯзад, ки эҳсос ҳои манфии худро контрол кунад. Ҳеҷгоҳ дар вақти асабонияти кӯдак садои худро боло набаред ва ӯро танбиҳи физикӣ накунед.

2.     Сареъ вориди амал шавед

 Барои инки фарзанди шумо мутаваҷҷеҳи паёмадҳои манфии рафтори худ шавад ва мутаваҷҷеҳ шавад рафтораш ғайриқобили қабул аст, сареъ вориди амал шуда ва ӯро аз он муҳит дур кунед, то битавонад ором шавад.

3.     Кӯдакро бозхост накунед

 Кӯдакро бозхост накунед, ба ҷой пурсидани инки “бигӯ  чӣ шуд? Чаро боз даъво кардӣ?“ метавонед нафаси амиқе бикашед ва бигӯед: “ман ором шудам, ту ҳам ором ҳастӣ? Метавонӣ бигӯӣ чӣ эҳсосе доштӣ?”

4.     Доираи луғатҳои ӯ дар мавриди эҳсосотро густариш диҳед

 Бисёре аз кӯдакон хашми худро аз тариқи зарба задан, фарёд задан, осеб расондан, ҷавидани лабҳо ва ғайра нишон медиҳанд ва намедонанд, ки чаро дар ҳоли анҷоми чунин корҳое ҳастанд. Дар воқеъ онҳо ниёз доранд, ки эҳсосоти худро дар қолаби калимаҳо баён кунанд.

 Дар ин қисмат метавон калимоте мисли асабонӣ, хашмгин, нороҳатӣ, калофа, тарс, таниш, изтироб ва ғайраро ба кӯдаки омӯзиш дод то ӯ битавонад дар чунин шароите аз онҳо истифода кунад. Замоне, ки ёд бигирад бо калимаҳое эҳсосоташро баён кунад, қатъан метавонад беҳтар дар бораи асабонияти худ сӯҳбат кунад.

 Нукта: ба ин нукта диққат кунед, ки дар чунин шароите мумкин аст кӯдак фарёд бизанад, ки ман асабонӣ ҳастам ё ту воқеан манро девона мекунӣ. Дар чунин шароите аслан набояд вокуниши тунде дошта бошед. Ин дақиқан ҳамон чизе аст, ки кӯдак бояд анҷом диҳад ва ҷузъи рафторҳои солим маҳсуб мешавад, зеро тавонистааст эҳсосоташро бидуни осеб задан ба худ дар қолаби калимаҳо баён кунад.

5.     Аз ҳарф задан бо худ истифода кунед

 Як паём мусбат ва содда ирсол кунед, ки битавонад дар шароити изтиробзо ба худаш бигӯяд. Масалан ором бош, худатро контрол кун, ту аз пасаш бармеоӣ. Пас метавонад ин иборотро ҳангоми асабоният барои худаш ёдоварӣ кунад ва ба оромиш бирасад.

6.     Асабонияти худро ба бахшҳои кӯчак тақсим кунед

 Ба кӯдаки худ бигӯед, ки дар мавриди чизҳое, ки нороҳаташ мекунад, дохили як барга ва коғаз бинависад. Сипас онро пора кунад ва берун биандозад. Гуё, ки хашм ва асабонияташро дур андохтааст ва ҳамчунин метавонад тасвирсозӣ кунад ва бубинад, ки чӣ чизҳои нороҳаташ мекунад ва онҳоро канор бигузорад ва коғазро ҷамъ кунад.

7.     . Наққошӣ кашидан

 Баъзе аз кӯдакон бо наққошӣ кашидан ором мешаванд. Пас беҳтар аст, ки қалами шамъӣ ва ҳар чизеро, ки лозим аст дар ихтиёри ӯ қарор диҳед, то битавонад асабонияташро бо наққошӣ холӣ кунад.

8.      Ба як макони ором биравед

 Аз кӯдакатон бихоҳед ба ҷое биравад, ки метавонад контроли худашро дошта бошад. Масалан ба ӯ китоб, мусиқӣ ва навиштан пешниҳод диҳед, то битавонад эҳсоси оромишро пайдо кунад.

9.     Ба ӯ омӯзиш диҳед, ки мутаваққиф шавад ва танаффус дошта бошад

 Ба кӯдаки худ нишон диҳед, ки ба оромӣ то шумораи панҷ амал дам ва нафас кашиданро анҷом диҳад ва сипас то шумора ду сабр кунад ва ба оромӣ нафаси худро берун бидиҳад. Анҷом додани ин равиш ба муддати чанд бор метавонад изтироб ва асабонияти ӯро коҳиш диҳад.

10.                         Кумак кунед худашро холӣ кунад

 Зарба задан бо як василаи нарм, партоб кардани тӯпи сабук, мушт задан ба як киф, фишор додани як чизи нарм ба кӯдак кумак мекунад, ки хашм ва асабонияти худро берун беризад, аммо бояд роҳҳои муассирро барои холӣ кардани асабонияташ ба ӯ омӯзиш диҳед.

 Ин стратегия метавонад ба ором шудани кӯдак кумак кунад, албатта муроқиб бошед, ки ин кор хатарнок набошад ва агар барои кӯдакатон муассир аст, онро ба кор бигиред. Бо тамом инҳо бояд ба кӯдаки худ омӯзиш диҳед, ки ҳангоми асабоният набояд ба ҳеҷ чиз дар атрофаш осеб ворид кунад.

11.                        Муодилаи “1 +3 +10“–ро ба ӯ омӯзиш диҳед

 Ин формалро барои ӯ ин гуна тавзеҳ диҳед: ҳамзамон, ки бадани ту аломати ҳушдор ирсол мекунад, ки дар ҳоли аз даст додани контроли худ ҳастӣ, ин се корро анҷом бидеҳ. Худатро мутаваққиф кун ва бигӯ ором бош.

 Сипас сӯроғаи кори дувум бирав ва нафаси амиқ бикаш ва ин нафасро аз шикам оғоз кун. Барои иқдоми севум ба оромӣ дар зеҳни худ то шумораи даҳ бишумор. Бо ин корҳо ту қонун “1 + 3 + 10”–ро анҷом додаӣ, то контроли худро ба даст биоварӣ.

12.                        Як макони оромро тасаввур кунед

 Масалан канори соҳил, тахти хоб, ҳаёти хонаи падарбузург, канори як дарахт ва хона ва ғайра. Замоне, ки эҳсос кардед, алоими ҳушдордиҳандаи асабоният мисли латукӯб дар бадани кӯдаки шумо нишон дода мешавад, ба ӯ бигӯед, ки чашмонашро бубандад ва ин маконҳоро тасаввур кунад.

 Ҳатто метавонед як акс аз ин маконҳо омода кунед ва дар лаҳзаҳое ба ӯ тавзеҳ диҳед ва бо каломи ором саъй кунед дидгоҳи басарии ӯро тақвият кунед.

13.                        Китоб ҳои достони кӯдакона дар мавриди контроли хашм барои ӯ таҳия кунед

Хондани китоб ва достонҳо барои кӯдакон бисёр фоида дорад. Дар фурсати муносиб китобҳои достони кӯдакона бо мавзӯъи эҳсосот ва контроли хашм барои ӯ таҳия кунед.

 

14.                        Рафторҳои мухолифи хушунатро дар ӯ тақвият кунед

 Барои ҳазфи ҳар рафторе ба рафтори мухолифи он таваҷҷуҳ ва онро таҳсин ва ташвиқ кунед. Кӯдак баъд аз ором шудан, метавонад ба бозӣ баргардад ва барои узр хостан аз кӯдаке, ки ӯро кутак задааст, ташвиқаш кунед. Бозӣ кардан бо дигарон, меҳрубонӣ ва сабр кардан, ҷои ташвиқ ва подош дорад.

15.                        Навиштан

 Баъзе аз кӯдакон ҳастанд, ки асабонияти худро бо навиштан аз байн мебаранд. Пас ба тартиб қалам ва худкор дар ихтиёри ӯ бигузоред, то битавонад хашм ва асабонияташро рӯи коғаз пиёда кунад. Дар чунин ҳолате эҳсоси бисёр олӣ хоҳад дошт ва дар натиҷа зеҳнаш ором хоҳад шуд.